Bir işveren olarak yabancı personel çalıştırmak, global yeteneklerden faydalanmanın ve işgücünüzü zenginleştirmenin harika bir yolu. Ancak bu süreç, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu ve ilgili mevzuatlarla belirlenen belirli şartlara tabidir. İşte 2025 yılı itibarıyla güncel yabancı personel çalıştırma şartları ve bilmeniz gerekenler:
1. Temel Yasal Çerçeve ve Çalışma İzni Zorunluluğu
Türkiye’de yabancı personel istihdam etmek için öncelikle T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan (kısaca Bakanlık) çalışma izni almanız şart. Çalışma izni olmadan yabancı çalıştırmak yasa dışıdır ve hem işveren hem de yabancı çalışan için ciddi idari ve cezai yaptırımları vardır.
2. İşyeri ve Yabancıdan Beklenen Ortak Şartlar
Yabancı personel çalıştırmak isteyen işverenin ve çalışacak yabancının karşılaması gereken bazı temel ve ortak şartlar bulunur:
- Geçerli İş Sözleşmesi: Yabancı personel ile işveren arasında, Türkiye İş Kanunu’na uygun, yabancının görev tanımını, maaşını, çalışma koşullarını ve süresini belirten bir iş sözleşmesi imzalanmış olmalıdır.
- Maaş Kriterleri: Yabancıya ödenecek ücret, çalıştığı pozisyona ve sektöre göre Bakanlıkça belirlenen asgari ücretin belirli katları oranında olmalıdır. Bu oranlar her yıl güncellenir ve genellikle üst düzey yöneticiler, mühendisler, öğretmenler gibi meslek grupları için daha yüksek katlar istenir.
- İşgücü Piyasası Testi: Bakanlık, yabancının istihdam edileceği pozisyon için Türk işgücü piyasasında o niteliklere sahip yeterli sayıda eleman olup olmadığını değerlendirir. Eğer aynı niteliklere sahip Türk vatandaşı bulunuyorsa, yabancıya çalışma izni verilmesi zorlaşabilir.
3. İşverenden Beklenen Ticari ve İstihdam Şartları
İşveren olarak yabancı personel istihdam ederken şirketinize özel bazı kriterler bulunmaktadır:
- Türk Çalışan Sayısı Dengesi: Yabancı istihdam etmek isteyen işyerlerinde, çalıştırılacak her bir yabancı için en az 5 Türk vatandaşının istihdam edilmesi şartı bulunur. Bu oran, yeni kurulan şirketler veya bazı özel sektörler (örneğin, turizm sektörü) için farklılık gösterebilir.
- Şirketin Mali Yeterliliği: İşveren şirketin, yabancı personel istihdam edebilecek finansal güce sahip olması beklenir. Bu bağlamda, şirketinizin belirli mali kriterleri karşılaması önemlidir. Özellikle şu kriterlerden biri veya birkaçı aranabilir:
- Şirketin ödenmiş sermayesi 500.000 TL olmalı.
- Veya brüt satışları 8 milyon TL’ye ulaşmalı.
- Veya 150.000 ABD Doları tutarında ihracat gerçekleştirmiş olmalı.
- Vergi ve SGK Borcu Durumu: İşverenin devlete veya Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) vadesi geçmiş herhangi bir borcunun bulunmaması gerekmektedir. Başvuru sırasında bu durum kontrol edilir.
- Faaliyet Alanı ve Ruhsatlar: İşyerinin faaliyet gösterdiği alana uygun tüm yasal ruhsatlara ve izinlere sahip olması şarttır.
4. Yabancı Çalışandan Beklenen Kişisel ve Mesleki Şartlar
İstihdam etmek istediğiniz yabancı personelin de belirli şartları taşıması gerekir:
- Pasaport Geçerliliği: Yabancının pasaportunun, talep edilen çalışma izni süresini en az 60 gün aşan bir geçerlilik süresine sahip olması gerekir.
- Eğitim ve Mesleki Yeterlilik: Yabancının çalışacağı pozisyona uygun eğitim düzeyine (diploma, mezuniyet belgesi) ve mesleki yeterliliğe (sertifikalar, deneyim) sahip olması beklenir. Yurt dışından alınan diplomaların YÖK tarafından denkliğinin tanınması gerekebilir. Özellikle özel sektörlerdeki (örneğin, öğretmenlik, mühendislik, sağlık) yabancı çalışanlar için ilgili bakanlıklardan ek onaylar veya denklikler istenebilir.
- Sağlık Raporu: Belirli meslek grupları veya riskli çalışma alanları (sualtı/yeraltı çalışmaları gibi) için özel sağlık raporları ve fiziksel yeterlilik belgeleri istenebilir.
- Sabıka Kaydı: Yabancının hem kendi ülkesinden hem de Türkiye’deki adli sicil kaydının temiz olması, kamu düzeni ve güvenliği açısından herhangi bir engel teşkil etmemesi şarttır.
5. Başvuru Süreci ve Elektronik İmzanın Rolü
Yabancı personel çalışma izni başvuruları, günümüzde büyük ölçüde dijitalleşmiştir:
- Online Başvuru: Başvurular, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın e-Devlet entegrasyonlu online sistemi üzerinden yapılır.
- Elektronik İmza (E-imza): İşverenler veya onların adına yetkilendirilmiş kişiler (örneğin mali müşavirler), başvuru evraklarını sisteme yüklerken ve başvuruyu onaylarken elektronik imza kullanmak zorundadırlar. E-imza, sürecin hızlanmasını, güvenliğini ve şeffaflığını sağlar.
- Belge Yükleme: İşveren ve yabancıya ait tüm belgeler, belirlenen formatlarda sisteme yüklenmelidir.
Önemli Notlar ve İpuçları
- Güncel Mevzuat Takibi: Yabancı çalışma izni mevzuatı zaman zaman güncellenebilir. Başvuru yapmadan önce Bakanlığın resmi internet sitesinden veya güvenilir hukuki kaynaklardan en güncel bilgilere ulaşmanız önemlidir.
- Profesyonel Danışmanlık: Sürecin karmaşıklığı, belge çeşitliliği ve yasal riskler nedeniyle, yabancı personel çalıştırma ve çalışma izni başvurularında uzman bir danışmanlık firmasından destek almak, sürecin sorunsuz ve hızlı ilerlemesini garanti altına alır.
- Süreler: Başvuruların sonuçlanma süresi ortalama 30 gündür, ancak eksik belge veya yoğunluğa göre bu süre uzayabilir. Tüm süreleri dikkatlice takip etmek ve zamanında hareket etmek önemlidir.
Yabancı personel çalıştırmak, hem şirketiniz hem de Türkiye ekonomisi için değerli katkılar sunabilir. Bu şartları eksiksiz bir şekilde yerine getirerek, süreci yasalara uygun ve başarılı bir şekilde tamamlayabilirsiniz.
