Geçici koruma sağlanan yabancılara çalışma izni verilirken yerine getirilmesi gereken bazı kriterler vardır. Bu kriterlerden biri, işyerinde geçici koruma kapsamında çalışan yabancı sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmemesidir. Ayrıca çalışma izni talep edilen işyerinde en az beş Türk vatandaşının istihdam edilmesi gerekmektedir. Bu gereklilik, Türk vatandaşlarının istihdamının öncelikli kalmasını sağlamak için mevcuttur. Yabancının çalışma izni alabilmesi için geçici koruma altında olduğunu gösteren yabancı kimlik numarasına sahip olması gerekir.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca oturma izni yerine çalışma izni veya çalışma izni muafiyet onay belgesi kullanılabilmektedir. Suriye vatandaşları gibi geçici koruma sağlanan yabancılara çalışma izni başvurusu hakkı verilirken, yabancının kalmasına izin verilen iller dikkate alınacaktır. Bu yönetmelik, Geçici Koruma Sağlanan Yabancılara İlişkin İzinlere Dair Yönetmelik olarak bilinen 2016/8375 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile oluşturulmuştur. Geçici koruma altındaki yabancı, geçici koruma aldığı ilde bulunan bir firmada çalışabilir.
Geçici koruma sağlanan bazı yabancılar çalışma izni muafiyetinden yararlanabilecek olup, bu muafiyet için başvurunun geçici koruma sağlanan il valiliğine yapılması gerekmektedir.
Yerel topluluklarla entegrasyon, geçici koruma altındaki yabancılar için çalışma izni sürecinin çok önemli bir yönüdür. Geçici koruma kimlik belgesi veya yabancı kimlik belgesinin yanı sıra yabancı kimlik numarasına da sahip olunması, kişinin gerçekten geçici koruma altında olduğunu kanıtlaması açısından şarttır. Çalışma izinleriyle ilgili “çalışma izni”, “süresiz çalışma izni” ve “geçici koruma kapsamındaki yabancılara yönelik çalışma izinleri” gibi çeşitli terim ve kavramları anlamak, bu süreci yönetmek için gereklidir. İzinler Yönetmeliği’nin 2016 yılında kabul edilmesinden bu yana, oturma iznine sahip Suriyelilere çalışma izni alma olanağı tanınarak yerel ekonomiye katkı sağlandı. Bu gelişme, yerel entegrasyonun desteklenmesinde ve mültecilere ev sahibi ülkede istikrarlı bir yaşam kurma fırsatlarının sağlanmasında önemli bir rol oynadı.
Geçici koruma sağlanan yabancıların çalışma izni almasında karşılaşılan zorluklar ve olası çözümler
Geçici koruma altındaki bireylere çalışma izni vermenin faydaları çok önemlidir, zira pek çok Suriyeli savaştan zarar gören koşullardan kaçıp Türkiye’ye sığınmıştır. Bu bireylere çalışma hakkı tanınarak, bulundukları ülkenin ekonomisine katkıda bulunabilir, ailelerini destekleyebilir ve topluma daha iyi entegre olabilirler. Geçici koruma altındaki kişilere çalışma izni vermenin bazı potansiyel sakıncaları arasında iş rekabetinin artması ve yerel halktan kaynaklanan potansiyel ayrımcılık veya yabancı düşmanlığı yer alabilir. Ancak bu bireylerin çalışmasına ve topluma katkıda bulunmasına izin vermenin genel faydaları, potansiyel dezavantajlardan çok daha ağır basmaktadır.
Ayrımcılık ve yabancı düşmanlığı, Türkiye’de çalışma izni ve istihdam arayan geçici koruma kapsamındaki kişiler için önemli zorluklara yol açabilir. Bu kişiler sıklıkla geçici koruma statülerini gösteren yabancı kimlik numaraları nedeniyle engellerle karşılaşmaktadır. Bu, işyerinde ve iş piyasasında ayrımcılığa yol açarak istihdam sağlamalarını ve ailelerini geçindirmelerini zorlaştırabilir. Politika yapıcıların ve savunucuların bu sorunları ele alması ve koruma statülerine bakılmaksızın tüm bireylerin çalışma ve topluluklarına katkıda bulunma fırsatına sahip olduğu daha kapsayıcı ve eşitlikçi bir toplum için çalışmaları esastır.
Geçici koruma altındakilerin çalışma izinlerine erişimini iyileştirmek amacıyla bir dizi savunuculuk ve politika tavsiyesi yapılabilir. Bunlar şunları içerebilir:
- Çalışma izni başvuru sürecinin basitleştirilmesi ve geçici koruma sağlanan kişiler için daha erişilebilir hale getirilmesi.
- Geçici koruma statüsüne sahip bireyleri işe almak isteyen işverenlere, kapsayıcı işe alma uygulamaları konusunda eğitim gibi destek ve kaynakların sağlanması.
- Geçici koruma altındakilerin ekonomik ve sosyal entegrasyonunu teşvik etmek için devlet kurumları, STK’lar ve yerel topluluklar arasındaki işbirliğinin teşvik edilmesi.
Türkiye, bu politika tavsiyelerini uygulayarak ve geçici koruma altındakilerin çalışma izinleri ve istihdam hakları konusunda daha kapsayıcı bir yaklaşımı teşvik ederek, bu bireylerin ev sahibi topluluklara katkıda bulunma ve kendileri ve aileleri için daha iyi bir gelecek inşa etme fırsatına sahip olmalarının sağlanmasına yardımcı olabilir.
Referanslar
- Geçici Koruma Sağlanan Yabancılar. (n.d.) Retrieved December 12, 2023, from www.calismaizni.gov.tr/calisma-izni-hakkinda/gecici-koruma/
- Çalışma İzni Değerlendirme Kriterleri. (n.d.) Retrieved December 12, 2023, from www.csgb.gov.tr
- Geçici Koruma Kapsamındaki Yabancıların Çalışma İzinleri. (n.d.) Retrieved December 12, 2023, from www.atakurumsal.com.tr
- Çalışma İzni. (n.d.) Retrieved December 12, 2023, from www.goc.gov.tr/calisma-izni-sss
- Geçici koruma sağlanan yabancıların çalışma. (n.d.) Retrieved December 12, 2023, from www.mevzuat.gov.tr
